Nefrit olarak da bilinen böbrek iltihabı hastalığı, böbreğin fonksiyonel birimi olan nefronlarının iltihaplanmasından meydana gelmektedir. Farklı nedenlerin bir araya gelmesiyle gelişebilecek olan bu durum, böbrek fonksiyonlarının ciddi bir oranda azalmasına neden olabilmektedir. Burada böbrek iltihabı hastalığının tedavisinde amaçlanan temel olgu, böbreğin sağlıklı kısımlarının korunması olacaktır ve işlevlerini düzgün bir şekilde yerine getirebilmesi olacaktır.
Akut Piyelonefrit
Böbrek iltihabı (akut pyelonefrit) titreme, ateş ve yan ağrısı ile kendini gösterir. Genelde idrar yaparken yanma, sık işeme ve yetiştirememe gibi alt üriner sistem şikayetleri de eşlik edebilir. Bakterilerin kana karışması ile sepsis denen tüm vucuda yayılan ağır bir hastalık tablosuna da yol açabilir. Tüm sistemik enfeksiyonların %20-30’unun nedeni idrar yolları enfeksiyonudur. Tanıda yapılan idrar tahlilinde lökosit ve eritrositler görülür. Kan tahlilinde lokositoz, sedimentasyonda artma, C-reaktif protein düzeyinde yükselme saptanır. Antibiyotik tedavisine başlanmadan önce mutlaka idrar kültürü alınmalıdır. Enfeksiyon ajanı %80 E. Coli’dir.
Radyolojik görüntüleme olarak kontrastlı bilgisayarlı tomografi tanıyı doğrular ama her hastaya gerekli değildir sadece tedaviye yanıt vermeyen ve tanıda şüphe varsa yapılmalıdır. Enfeksiyona yol açabilecek tıkanıklık olup olmadığını göstermede böbrek ultrasonografisi çok yararlıdır. Tedavi enfeksiyonun şiddetine göredir.
Ciddi hastalar yatırılarak damar yolundan uygun ikili antibiyotik ve ateş düşürücülerle tedavi edilmelidir. Tedavi en az 10-14 gün sürüdürülmelidir.
Kronik Piyelonefrit
Böbrekte nedbeleşme, küçülme, böbrek yetmezliğine neden olan tekrarlayan böbrek enfeksiyonları kronik piyelonefrite neden olur. Kronik piyelonefritli hastaların çoğunda şikayet yoktur, hikayelerinde sık ve tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu vardır. Özellikle çocuk yaşlarda böbrekte nedbeleşme ile tekrarlayan sık idrar yolları enfeksiyonu buna yol açmaktadır.
Tanı böbrek yetmezliği ile ilgili hipertansiyon, görme bozukluğu, başağrısı, yorgunluk, bol idrar yapma gibi şikayetlerin araştırılması sırasında tesadüfen konur. Serumda kreatinin düzeyi böbrek yetmezliğinin şiddetini yansıtır. Tanıda ilaçlı böbrek filmi veya BT , USG yardımcı olur. Böbrekteki nedbeleşmeyi en iyi DMSA’lı böbrek sintigrafisi gösterir. Tedavisi sınırlıdır. Tekrarlayan idrar yollları enfeksiyonun ortadan kaldırılması, altta yatan tıkanıklık, taş gibi nedenlerin düzeltilmesi böbrek hasarının ilerlemesini önleyebilir. Çocuklarda uzun süreli koruyucu antibiyotik tedavisi gerekebilir. Bazen sorunlu böbreğin alınması gerekebilir.
Böbrek Apsesi
Şiddetli enfeksiyon sonucu böbrek dokusunda yıkımla karakterizedir. Bu alan daha sonra apseye döner. Böbrek çevresine açılarak yayılır. Hemodiyalizdeki diyabetli hastalar, damar içi ilaç kullananlar yüksek risk altındadır. Hastalar ateş, böğür veya karın ağrısı, titreme ve idrarda yanma ile doktora başvurur. İdrar, kan tahlilleri yardımcı olur.
Böbrek apseleri USG ve BT ile saptanır. Tedavide hasta yatırılır, damar içi geniş spektrumlu antibiyotikler başlanır, 48 saat içinde yanıt alınamazsa apse cilt yolundan boşaltılır, sonuç alınamazsa açık ameliyata alınır. Hastalarda, daha sonra böbrek apsesine yol açabilecek taş tıkanıklık gibi sebepler araştırılmalıdır.